Binnen de Nederlandse wet is vastgesteld dat het werken met elektrische installaties en apparaten veilig moet gebeuren. Ook wanneer er werkzaamheden met of aan installaties plaatsvinden. Met de NEN3140 zijn er bepalingen waardoor er aan de veiligheid voldaan kan worden.
Wat is de norm NEN3140?
In de Arbowet staat in artikel 3.4 dat elektrische installaties veilig in gebruik moeten zijn wanneer ze met elektriciteit werken. Er moet voldoende bescherming worden geboden tegen indirecte aanraking en brand, en er moet altijd duidelijke documentatie aanwezig zijn. Daarnaast is het belangrijk dat bij bedienings- en onderhoudswerkzaamheden veilig kan worden gewerkt en dat het personeel bevoegd en deskundig is. Dit draagt niet alleen bij aan veiligheid, maar ook aan meer energiebesparing, doordat systemen efficiënter en correct worden gebruikt.
Beide artikelen uit de Arbowet worden toegepast in de norm NEN3140. Het is een op zichzelf norm en is dus geen wet. Het is een middel om duidelijk aan te geven hoe de invulling aan de verplichting voldaan kan worden zodat het aan de Arbowet voldoet.
Waarom is de norm NEN3140 belangrijk?
Bij ieder gebouw is de elektrische installatie een van de belangrijkste onderdelen. Een gebouwbeheerder krijgt altijd te maken met het onderhoud ervan: zo kunnen er nieuwe lichtbronnen nodig zijn of moeten smeltzekeringen worden vervangen. Dit betekent dat er regelmatig aan of vlak bij een elektrische installatie gewerkt wordt. In zulke situaties is de Arbowet van toepassing en is het verstandig om de norm NEN3140 als uitgangspunt te nemen. Wanneer iemand de opdracht krijgt om aan of nabij een elektrische installatie te werken, geldt de opdrachtgever volgens de Arbowet als verantwoordelijke — iets wat ook relevant is bij systemen zoals elektrische verwarming, waar veiligheid en deskundigheid essentieel zijn.
Wanneer er toch een ongeval plaatsvindt als gevolg van het werken aan of vlakbij een elektrische installatie dan gaat de inspectie SZW onderzoeken of er aan de regels is voldaan voor veilig werken. Hier wordt de norm NEN3140 aangehouden en de opdrachtgever moet dan laten zien dat ze voorzien van het niveau van de norm NEN3140. Kan dit niet, dan is er een economisch delict.
Niet alleen de opdrachtgever moet zich houden aan de norm, maar ook de opdrachtnemer moet volgens diezelfde norm handelen. De verantwoordelijkheid is daardoor altijd wederzijds, zeker bij installaties zoals een elektrische cv ketel, waar veilig en deskundig werken essentieel is.
Wat wordt er in de NEN3140 beschreven?
In de norm worden verschillende niveaus van bevoegdheden en verantwoordelijkheden beschreven voor het werken aan, met of vlak bij elektrische installaties. Ook staat er duidelijk in wie welke handelingen mag uitvoeren, omdat voor elke werkzaamheid andere eisen gelden. De installatieverantwoordelijke draagt de hoogste verantwoordelijkheid voor alle werkzaamheden rond elektrische installaties. Voor de wet blijft de werkgever echter altijd eindverantwoordelijk, een taak die bijzonder zwaar weegt — zeker wanneer het gaat om systemen en verwarmingsoplossingen waarbij veiligheid en deskundigheid onmisbaar zijn.
In de norm worden erg veel veiligheidsvoorschriften voorgeschreven waaraan voldaan moet worden bij bepaalde werkzaamheden. Er wordt beschreven welke persoonlijke beschermingsmiddelen er nodig zijn om de werkzaamheden uit te voeren. De persoonlijke beschermingsmiddelen moeten dan ook periodiek gekeurd worden.
Elektrische arbeidsmiddelen die aangesloten moeten worden op het elektriciteitsnet die door de werknemers of derden gebruikt worden periodiek gekeurd moeten zijn.
Wat is de toegevoegde waarde van de norm NEN3140?
De toegevoegde waarde van de norm NEN3140 is dat er voldaan kan worden aan de Arbowet wat betreft veiligheid voor het werken aan, met of vlak bij elektrische installaties. Wanneer je het onderhoud aan elektrische installaties in goede vorm wilt houden, is het goed om de norm NEN3140 aan te houden. Verantwoordelijkheden en bevoegdheden toekennen zorgt voor duidelijkheid wie wat mag doen aan een installatie.
Het bijhouden van documentatie die bij een installatie hoort is goed om de juiste inzichten te krijgen van de elektrische installatie. Overbelasting en kortsluiting kunnen zo grotendeels voorkomen worden. De bepalingen in de norm hoeven niet allemaal zelfstandig uitgevoerd worden maar dit kan door een deskundige.
Certificaat voor de norm NEN3140
Voor de norm NEN3140 kan een certificaat worden behaald. Met dit certificaat kan worden aangetoond dat iemand veilig kan werken aan, met of vlak bij elektrische installaties. Om het certificaat te behalen kan een opleiding worden gevolgd, zowel in groepsverband als online. Het certificaat is niet verplicht, maar verzekeraars en opdrachtgevers vragen er steeds vaker om — vooral bij installaties die onderdeel uitmaken van duurzame systemen zoals Zonne-energie, waar deskundig en veilig werken essentieel is.
Het certificaat kan ook gevolgd worden via het Arbo Centrum. Dit is een eendaagse cursus. Deze cursus wordt verdeeld in modules en aan het eind van alle modules wordt de dag afgesloten met een examen.
Verschillende certificaten voor de norm NEN3140
Er zijn twee verschillende certificaten die er behaald kunnen worden. Het is afhankelijk van de functie welke er gevolgd kan worden. De certificaten die er behaald kunnen worden zijn:
Certificaat NEN 3140 VOP
Met dit certificaat mag een voldoende onderricht persoon (VOP) onder toezicht van een vakbekwaam persoon (VP) een beperkt risicovolle werkzaamheden uitvoeren aan elektrische installaties.
Certificaat NEN 3140 VP
Wanneer een professional het certificaat NEN3140 vakbekwaam persoon (VP) heeft, kan hij of zij zelfstandig werken aan het onderhoud van elektrische installaties. Dit bevordert niet alleen de veiligheid, maar zorgt er ook voor dat systemen correct functioneren, wat uiteindelijk het energieverbruik kan verminderen.
Hoe lang is het Certificaat NEN 3140 geldig?
Wanneer de norm NEN 3140 certificaat behaald is dan is deze nog drie jaar geldig. Dit geldt voor het VOP als voor het vp-certificaat. Het certificaat wordt uitgereikt als alle modules behaald zijn en het examen goed afgerond is.
Wanneer het certificaat kwijt is kan er een nieuwe aangevraagd worden tegen betaling daar waar de cursus gevolgd is. Dit moet natuurlijk wel zo snel mogelijk gebeuren.
Welke taken behoren tot de VOP en VP
Het is natuurlijk altijd fijn om te weten wie welke taken mag uitvoeren. Dit kan als volgt verdeeld:
Voldoende onderricht Persoon (VOP)
Dit geldt voor de personen met een functie als operator en onderhoudsmonteurs die weinig in aanraking komen met werk van een elektrische installatie. De werkzaamheden die er uitgevoerd worden zijn zekeringen wisselen, verlichting vervangen, motoren af- en aankoppelen, stopcontacten en schakelaars vervangen en verlengsnoeren maken.
Vakbekwaam persoon (VP)
Dit geldt voor personen met een functie als hoofd technische dienst, management, afdelingsleiders en directeuren. Deze mensen hebben de verantwoordelijkheid veilig werken. Werkzaamheden die er uitgevoerd worden zijn uitbreiding en aanpassing uitvoeren aan elektrische installaties, installaties beheren met een leidinggevende functies en het beoordelen en benoemen van medewerkers.
FAQs
Wat is de NEN3140 precies?
De NEN3140 is een norm die beschrijft hoe er veilig gewerkt moet worden aan, met of nabij elektrische installaties. Het is geen wet, maar een hulpmiddel om te voldoen aan de eisen uit de Arbowet.
Waarom is de NEN3140 zo belangrijk?
De norm zorgt ervoor dat werkzaamheden aan elektrische installaties veilig plaatsvinden. Dit verkleint de kans op ongevallen, brand en schade en helpt opdrachtgevers én opdrachtnemers te voldoen aan wettelijke verplichtingen.
Is een NEN3140-certificaat verplicht?
Nee, het certificaat is niet wettelijk verplicht. Wel vragen steeds meer opdrachtgevers en verzekeraars erom, vooral bij duurzame systemen zoals zonnepanelen en elektrische verwarmingsinstallaties.
Hoe lang is een NEN3140-certificaat geldig?
Een NEN3140-certificaat (zowel VOP als VP) is drie jaar geldig na het behalen van de opleiding en het examen.
Wat is het verschil tussen een VOP en een VP?
Een VOP (Voldoende Onderricht Persoon) mag eenvoudige, laagrisico werkzaamheden uitvoeren onder toezicht van een VP. Een VP (Vakbekwaam Persoon) mag zelfstandig en volledig verantwoordelijk werken aan elektrische installaties.
Welke werkzaamheden mag een VOP uitvoeren?
Een VOP mag eenvoudige werkzaamheden uitvoeren zoals zekeringen vervangen, verlichting wisselen, motoren af- en aankoppelen, stopcontacten vervangen en verlengsnoeren maken.
Welke werkzaamheden voert een VP uit?
Een VP is bevoegd om zelfstandig uitbreidingen en aanpassingen aan elektrische installaties te doen, installaties te beheren en andere medewerkers te beoordelen en aan te wijzen.
Wat gebeurt er als er een ongeval plaatsvindt?
Bij een ongeval onderzoekt de Inspectie SZW of er volgens de Arbowet veilig is gewerkt. Daarbij wordt de NEN3140 als toetsingsinstrument gebruikt. Als niet aan de norm voldaan is, kan dit leiden tot een economisch delict.
Wanneer moeten elektrische arbeidsmiddelen gekeurd worden?
Elektrische arbeidsmiddelen die aangesloten worden op het lichtnet moeten periodiek gekeurd worden volgens de voorschriften uit de NEN3140.
